Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

Τι είναι το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών;

Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ – Polycystic Ovaries Syndrome, PCOS) είναι μια από τις πιο κοινές ενδοκρινολογικές παθήσεις, επηρεάζοντας περίπου το 10% όλων των γυναικών παγκοσμίως. Γυναίκες με ΣΠΩ παρουσιάζουν συνήθως διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, υπογονιμότητα και σημεία και συμπτώματα περίσσειας ανδρογόνων. Το ΣΠΩ θεωρείται παραδοσιακά ως κατά κύριο λόγο αναπαραγωγική διαταραχή, με ελάχιστη εστίαση στις μακροχρόνιες μεταβολικές επιπλοκές. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι το ΣΠΩ σχετίζεται με σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία στις προσβεβλημένες γυναίκες, πέρα από τις διαταραχές της περιόδου και την υπογονιμότητα. Αν και η ονομασία του συνδρόμου παραπέμπει σε κύστεις στις ωοθήκες, στην πραγματικότητα αυτές οι «κύστεις» είναι παγιδευμένα ωάρια που δεν μπορούν να απελευθερωθούν από τις ωοθήκες κατά τον έμμηνο κύκλο. Τα παγιδευμένα ωάρια φαίνονται στο υπερηχογράφημα και δίνουν έτσι την τυπική όψη στις πολυκυστικές ωοθήκες.

Ποια είναι τα αίτια του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών;

Το ΣΠΩ ενδέχεται να επηρεάσει την υγεία των γυναικών από την παιδική ηλικία έως και μετά την εμμηνόπαυση. Τα ακριβή αίτια που οδηγούν σε ΣΠΩ δεν είναι γνωστά, αλλά πρόκειται για ένα συνδυασμό κληρονομικής προδιάθεσης και περιβαλλοντολογικών συνθηκών. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι οι κόρες μητέρων με ΣΠΩ έχουν πενταπλάσιο κίνδυνο για την εμφάνιση ΣΠΩ στις ίδιες. Το ΣΠΩ στις περισσότερες περιπτώσεις είναι στενά συνδεδεμένο με την αύξηση σωματικού βάρους και την παχυσαρκία, που συνήθως προηγούνται των τυπικών συμπτωμάτων του ΣΠΩ. Η παχυσαρκία οδηγεί στην λεγόμενη ινσουλινοαντίσταση και διαταράσσει τα φυσιολογικά επίπεδα ανδρογόνων (ανδρικών ορμονών) στο αίμα, με αποτέλεσμα τα τυπικά συμπτώματα του ΣΠΩ.

Ποια είναι τα συμπτώματα του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών;

Οι περισσότερες γυναίκες με ΣΠΩ εμφανίζουν διαταραχές περιόδου, συνήθως καθυστέρηση, δηλαδή είτε ολιγοαμηνόρροια (η περίοδος εμφανίζεται πιο σπάνια, π.χ. μια φορά τους τρεις μήνες), είτε αμηνόρροια (η περίοδος απουσιάζει τελείως). Οι διαταραχές περιόδου είναι συνδεδεμένες με υπογονιμότητα καθώς και με την υπερπλασία του ενδομητρίου. Άλλα συμπτώματα είναι η υπερτρίχωση, κυρίως στο πρόσωπο αλλά και στον κορμό και στο εσωτερικό των μηρών, η ακμή, η λιπαρότητα του δέρματος και η απώλεια τριχών της κεφαλής (κροταφική αλωπεκία).

Μακροπρόθεσμα, το ΣΠΩ έχει συνέπειες πέρα από την υπογονιμότητα, όπως ο αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη, η μη αλκοολικής λιπώδης νόσος του ήπατος, αύξηση λιπιδίων και χοληστερίνης, αρτηριακή υπέρταση (πίεση) και ο καρκίνος του ενδομητρίου.

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών;

Η θεραπεία του ΣΠΩ διαμορφώνεται ανάλογα με τις προτεραιότητες των ασθενών όπως η διαχείριση της υπογονιμότητας, της υπερτρίχωσης, της ακμής ή της παχυσαρκίας. Η εξατομικευμένη θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής ή φαρμακευτική αγωγή.

Καθώς το ΣΠΩ είναι σε μεγάλο ποσοστό συνυφασμένο με την παχυσαρκία, η απώλεια βάρους μέσω διατροφής και δίαιτας σε συνδυασμό με άσκηση είναι ένας βασικός πυλώνας της θεραπείας. Ακόμη και μια μέτρια μείωση του σωματικού βάρους, π.χ. ένα ποσοστό 5% από το αρχικό, αρκεί για να βελτιωθούν τα συμπτώματα του ΣΠΩ. Η απώλεια βάρους μπορεί επίσης να αυξήσει την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής και μπορεί να βοηθήσει στην υπογονιμότητα.

Για τη ρύθμιση του έμμηνου κύκλου προτείνεται η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών που περιέχουν οιστρογόνα και προγεστίνη, καθώς ο συνδυασμός αυτός μειώνει την παραγωγή ανδρογόνων και επαναφέρει την ορμονική ισορροπία. Η ρύθμιση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου και να διορθώσει τις διαταραχές περιόδου, την υπερβολική τριχοφυΐα και την ακμή. Εκτός από αντισυλληπτικά χάπια ενδείκνυται και η λήψη προγεστίνης για 10 έως 14 ημέρες κάθε δύο ή τρεις μήνες ώστε να ρυθμιστεί η περίοδος και να υπάρξει προστασία από τον καρκίνο του ενδομητρίου.

Η μετφορμίνη μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη του διαβήτη τύπου 2 και να βοηθήσει στην απώλεια βάρους, οπότε συνιστάται σε ασθενείς με ΣΠΩ που έχουν αυξημένο σωματικό βάρος ή παχυσαρκία.

Η υπερβολικής τριχοφυΐα ελέγχεται και μειώνεται με τη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών και φαρμάκων όπως η σπιρονολακτόνη. Η σπιρονολακτόνη μπορεί να προκαλέσει γενετικές ανωμαλίες, επομένως απαιτείται αποτελεσματική αντισύλληψη κατά τη λήψη αυτού του φαρμάκου.

Πως επηρεάζει το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών την εγκυμοσύνη; Μπορώ να μείνω έγκυος και να κάνω παιδιά; Τι πρέπει να γνωρίζω μετά τη γέννα;

Γυναίκες με ΣΠΩ συχνά πάσχουν από υπογονιμότητα και χρειάζονται φαρμακευτική υποστήριξη για να μπορέσουν να συλλάβουν. Μελέτες έχουν δείξει πως περίπου το 70% των γυναικών με ΣΠΩ έχουν πρόβλημα υπογονιμότητας. Η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει κλομιφαίνη με ή χωρίς τη προσθήκη μετφορμίνης, λετροζόλη, ή ορμόνες και εξωσωματική γονιμοποίηση. Η απώλεια σωματικού βάρους είναι επίσης ένας βασικός παράγοντας που βοηθά στο να αυξηθούν οι πιθανότητες σύλληψης και στο να μην υπάρχουν επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μετά τη γέννα βασική προτεραιότητα είναι η διατήρηση μιας καλής φυσικής κατάστασης και υγείας, με έμφαση στην επαναφορά και διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους. Ανάλογα με το μεταβολικό προφίλ και την ύπαρξη ή όχι διαβήτη κύησης κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω έλεγχος των επιπέδων σακχάρου.

Πως σχετίζεται το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών με το άγχος και την ψυχολογία;

Οι γυναίκες που πάσχουν από ΣΠΩ έχουν αυξημένο κίνδυνο για συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης, χαμηλής αυτοπεποίθησης και αρνητικής εικόνας για τον εαυτό τους και το σώμα τους. Κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν αίσθηση κούρασης με απώλεια του ενδιαφέροντος για καθημερινά πράγματα, αισθήματα κατάθλιψης και άγχους. Τα συμπτώματα αυτά σχετίζονται συχνά με τα υπόλοιπα συμπτώματα του ΣΠΩ και πρέπει να αναφέρονται κατά την επίσκεψη στον ενδοκρινολόγο ή γυναικολόγο καθώς είναι μια βασική παράμετρος που χρειάζεται αντιμετώπιση στα πλαίσια της θεραπείας του ΣΠΩ.

Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω;

Η εξετάσεις που χρειάζονται για να γίνει σωστή διάγνωση του ΣΠΩ συμπεριλαμβάνουν τις εξής:

• Ιστορικό και φυσική εξέταση
• Υπερηχογράφημα για να διαπιστωθεί εάν οι ωοθήκες φέρουν σημάδια του ΣΠΩ
• Ορμονολογικές εξετάσεις και ειδικότερα μέτρηση των επιπέδων των ανδρογόνων
• Εξετάσεις μεταβολισμού με μέτρηση της χοληστερίνης, του σακχάρου και των τριγλυκεριδίων