Όζοι Θυρεοειδούς

Τι είναι οι όζοι του θυρεοειδή;

Όζοι είναι όγκοι που εμφανίζονται στον ιστό του θυρεοειδή και μπορεί να είναι συμπαγείς ή να περιέχουν υγρό. Είναι ένα πολύ συχνό εύρημα όταν κανείς κάνει υπέρηχο θυρεοειδή – πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού έχει όζους θυρεοειδή! Εμφανίζονται είτε μεμονωμένοι σε κάποιους από τους λοβούς του θυρεοειδή (μονήρης όζος) ή σε ομάδες και σε μεγάλο αριθμό διάσπαρτα στον αδένα (πολυοζόδης βογχοκήλη). Το μέγεθός τους μπορεί αν είναι από μερικά μόνο χιλιοστά μέχρι αρκετά εκατοστά. Οι όζοι γενικά μπορεί να αυξάνονται ή να μειώνονται τόσο σε μέγεθος όσο και σε αριθμό κατά τη διάρκεια της ζωής μας.

Ποια είναι τα συμπτώματα των όζων;

Οι περισσότεροι όζοι, ειδικά όταν είναι μικροί σε μέγεθος, δεν προκαλούν συμπτώματα. Ανάλογα με το μέγεθος και την τοποθεσία των όζων μπορεί να είναι εμφανείς σαν εξόγκωμα ή πρήξιμο στον  λαιμό. Σε κάποιες περιπτώσεις οι όζοι πιέζουν την τραχεία ή τον οισοφάγο και μπορεί να προκαλέσουν δυσκολίες με την αναπνοή ή την κατάποση αντίστοιχα. Οι περισσότεροι όζοι είναι ανενεργοί, δηλαδή δεν παράγουν αυτόνομα ορμόνη θυρεοειδή. Κάποιοι όμως λειτουργούν αυτόνομα και παράγουν ορμόνη σε περίσσεια, οδηγώντας έτσι σε υπερθυρεοειδισμό. Τα τυπικά συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού είναι απώλεια βάρους, ταχυκαρδία, «φτερουγίσματα», αρρυθμίες, αίσθηση άγχους, ανησυχίας ή πανικού, εκνευρισμός, τρεμούλιασμα των χεριών και ειδικά των δακτύλων, εφίδρωση και ευαισθησία στη ζέστη, και διαταραχές περιόδου στις γυναίκες.

Μπορεί ένας όζος να είναι δείγμα καρκίνου του θυρεοειδή;

Το βασικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί από τον ενδοκρινολόγο όταν βρεθεί όζος θυρεοειδή είναι το αν ο όγκος είναι καλοήθης ή κακοήθης. Ευτυχώς, ο καρκίνος του θυρεοειδή είναι αρκετά σπάνιος και διεθνείς μελέτες έχουν αποδείξει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των όζων είναι καλοήθεις όγκοι. Είναι απαραίτητο όμως αυτό να επιβεβαιωθεί στον κάθε έναν ασθενή ειδικά εάν υπάρχουν όζοι με μέγεθος άνω του 1 εκατοστού, καθώς όσο αυξάνεται το μέγεθος των όζων τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες να κρύβουν κάποια κακοήθεια. Πέρα από το μέγεθος των όζων υπάρχουν μια σειρά από χαρακτηριστικά στον υπέρηχο που σχετίζονται με αυξημένες πιθανότητες κακοήθειας και που θα οδηγήσουν τον ενδοκρινολόγο να ζητήσει περαιτέρω διερεύνηση των ύποπτων όζων.

Ποιες εξετάσεις χρειάζονται εάν έχω όζους θυρεοειδή;

Οι εξετάσεις που χρειάζονται σε πρώτη φάση είναι μια εξέταση αίματος και ένας υπέρηχος θυρεοειδή. Η εξέταση αίματος γίνεται για να ελεγχθεί εάν οι όζοι λειτουργούν αυτόνομα και παράγουν ορμόνη θυρεοειδή. Ο υπέρηχος γίνεται για την ακριβή καταγραφή των όζων όσον αφορά την τοποθεσία τους μέσα στον αδένα, το μέγεθός τους, καθώς και την δομή τους και για το έλεγχο τυχών ύποπτων χαρακτηριστικών. Ο υπέρηχος θυρεοειδή μπορεί να πρέπει να επαναληφθεί μετά από κάποιον καιρό ή σε ετήσια βάση. Ανάλογα με τα ευρήματα του υπέρηχου μπορεί να χρειαστεί να γίνει έλεγχος με βιοψία λεπτής βελόνης (fine needle aspiration biopsy) για κυτταρολογικό έλεγχο. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να γίνει έλεγχος με σπινθηρογράφημα, εάν υπάρχουν ενδείξεις υπερθυρεοειδισμού. Εάν υπάρχουν συμπτώματα δύσπνοιας ή δυσκολίας κατάποσης ενδέχεται να χρειαστεί περαιτέρω διερεύνηση με αξονική ή μαγνητική τομογραφία, με σπιρομέτρηση και με άλλες εξειδικευμένες απεικονιστικές εξετάσεις.

Πως θεραπεύονται οι όζοι θυρεοειδή;

Στις περισσότερες περιπτώσεις οι όζοι θυρεοειδή δεν χρειάζονται θεραπεία ειδικά όταν δεν προκαλούν συμπτώματα και είναι καλοήθεις. Ενώ παλαιότερα συνηθιζόταν η θεραπεία με μικρές δόσεις θυροξίνης με στόχο να περιοριστεί η αύξηση του μεγέθους των όζων, κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει πως αυτό δεν έχει κάποιο άμεσο αποτέλεσμα και πως η θεραπεία με θυροξίνη απλά αυξάνει τις πιθανότητες επιπλοκών από υπερβολική δόση της ορμόνης. Έτσι σήμερα η θεραπεία όζων με θυροξίνη δεν ενδείκνυται και δεν συνιστάται. Σε περιπτώσεις που οι όζοι προκαλούν συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού, η θεραπεία γίνεται είτε με ραδιενεργό ιώδιο που καταστρέφει τον αυτόνομο όζο, είτε με θεραπευτικό υπερηχο, είτε με χειρουργική αφαίρεση του λοβού που περιέχει τον αυτόνομο όζο. Η χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδή (θυρεοειδεκτομή) ενδείκνυται επίσης σε περιπτώσεις που οι όζοι πιέζουν την τραχεία ή τον οισοφάγο και προκαλούν συμπτώματα δύσπνοιας ή προβλήματα με την κατάποση. Τέλος, τα τελευταία χρόνια υπάρχουν νέες αποτελεσματικές μέθοδοι για την μείωση του μεγέθους των όζων με την χρήση θεραπευτικού υπέρηχου και χωρίς να χρειάζεται κάποια χειρουργική επέμβαση.

Πότε χρησιμοποιείται ο θεραπευτικός υπέρηχος;

Ο θεραπευτικός υπέρηχος είναι απολύτως κατάλληλος για τη θεραπεία καλοήθων όζων του θυρεοειδή ως μη-επεμβατική εναλλακτική λύση στο χειρουργείο. Ενδείκνυται όταν ο όζος είναι αρκετά μεγάλος ή αυξάνεται σταθερά σε μέγεθος, αν προκαλεί κάποια τοπικά συμπτώματα στην κατάποση ή αναπνοή, ή αν υπάρχει θέμα αισθητικής στον λαιμό. Μπορεί επίσης να αντικαταστήσει τη θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο στις περιπτώσεις καλοήθων όζων που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό.

Πως θεραπεύεται ο καρκίνος του θυρεοειδή;

Στην περίπτωση που η βιοψία κάποιου όζου δείξει κακοήθεια τότε πρέπει να γίνει χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδή. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί και θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Μετά την αφαίρεση του θυρεοειδή χρειάζεται θεραπεία με θυροξίνη με συγκεκριμένους στόχους όσον αφορά την δόση και παρακολούθηση από ενδοκρινολόγο με εξειδίκευση στον καρκίνο του θυρεοειδή.