Τι είναι η υπόφυση;
Η υπόφυση είναι ένας μικρός αδένας στο μέγεθος φασολιού που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου, πίσω από τη μύτη και ανάμεσα στα αυτιά. Η ανατομία της υπόφυσης διαχωρίζεται σε δύο ανεξάρτητα τμήματα, την αδενοϋπόφυση (πρόσθιο τμήμα) και τη νευροϋπόφυση (οπίσθιο τμήμα). Παρά το μικρό της μέγεθος η υπόφυση επηρεάζει σχεδόν κάθε μέρος του οργανισμού. Οι ορμόνες που παράγει βοηθούν στη ρύθμιση σημαντικών λειτουργιών, όπως η ανάπτυξη, η αρτηριακή πίεση, η περίοδος στις γυναίκες και η αναπαραγωγή. Οι πιο συνήθεις ασθένειες της υπόφυσης είναι η υποφυσιακή ανεπάρκεια και τα αδενώματα υπόφυσης – αν και γενικά πρόκειται για αρκετά σπάνιες παθήσεις.
Οι ορμόνες που παράγονται στην αδενοϋπόφυση είναι οι εξής:
- Θυρεοτρόπος ορμόνη (TSH – thyroid stimulating hormone). Ρυθμίζει τη παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών Τ4 και Τ3 στον θυρεοειδή.
- Θυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH – follicle stimulating hormone). Ρυθμίζει τη φυσιολογική ωρίμανση των ωαρίων και την παραγωγή οιστραδιόλης στις ωοθήκες των γυναικών. Στους άνδρες βοηθά στην ωρίμανση των σπερματοζωαρίων στους όρχεις.
- Ωχρινοτρόπος ορμόνη (LH – luteinizing hormone). Η ορμόνη αυτή παίζει σημαντικό ρόλο στην ωρίμανση του ωαρίου και την παραγωγή προγεστερόνης στην ωορρηξία και κατά την εμφύτευση του ωαρίου. Στον άνδρα ρυθμίζει την παραγωγή τεστοστερόνης από τους όρχεις.
- Αδρενοκορτικοτρόπος ή φλοιοεπινεφριδιοτρόπος ορμόνη (ACTH – adrenocorticotropic hormone). Ρυθμίζει την παραγωγή ορμονών από το φλοιό των επινεφριδίων, όπως η κορτιζόλη.
- Προλακτίνη ή λακτοτρόφος ορμόνη. Ρυθμίζει την παραγωγή γάλακτος κατά το θηλασμό.
- Αυξητική ή σωματοτρόπος ορμόνη. Είναι απαραίτητη για τη φυσιολογική ανάπτυξη του σώματος όταν μεγαλώνουμε.
- Μελανινοτρόπος ορμόνη (MSH – Melanocyte stimulating hormone). Ρυθμίζει τη σύνθεση της μελανίνης στα μελανινοκύτταρα του δέρματος και έτσι τη χροιά του δέρματος.
Η νευροϋπόφυση παράγει την αντιδιουρητική ορμόνη (ADH – anti-diuretic hormone). Η ορμόνη αυτή παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του νατρίου στο αίμα, καθώς η παρουσία της είναι απαραίτητη για τη διατήρηση του νατρίου στα φυσιολογικά επίπεδα.